Hiki i nā holoholona ke aloha?

I ke kenekulia 16, ua like nā holoholona me nā mīkini. Ua manaʻo ʻia he kanaka wale nō e noʻonoʻo a ʻike i ka ʻeha. ʻAʻole noʻonoʻo nā holoholona, ​​ʻaʻole manaʻo, ʻaʻole hoʻomāmā a ʻeha. Ua hoʻopaʻapaʻa ʻo Rene Descartes, ʻo ka ʻuā a me ka uē ʻana o nā holoholona, ​​he mau haʻalulu wale nō ia i ka lewa a ke kanaka naʻauao e hoʻolohe ʻole ai. ʻO ka hana ʻino i nā holoholona ka mea maʻamau.

I kēia lā, hoʻomanaʻo mākou i kēlā mau manawa me ka weliweli a ʻoi aku ka paʻa o kā mākou ʻīlio aloha… He mea maikaʻi ke ulu wikiwiki nei ka ʻepekema a haki i nā ʻano kahiko.

I nā kenekulia i hala iho nei, ua hana ʻia nā noiʻi ʻepekema koʻikoʻi i hoʻololi nui i ke ʻano o ke kanaka e nānā ai i nā holoholona. I kēia manawa, ʻike mākou ua ʻeha nā holoholona, ​​ʻeha pū kekahi, a aloha kekahi i kekahi - ʻoiai inā ʻaʻole lākou e hana like me mākou.

Hoʻomaopopo anei kāu pipi iā ʻoe? E nīnau i kēia nīnau i kekahi mea aloha nona ka pōpoki, ʻīlio, ferret a i ʻole kao - a pane ʻo ia me ke kānalua ʻole: "ʻOiaʻiʻo!".

A ʻoiaʻiʻo. Ke noho nei ʻoe me kahi holoholona ma kahi ʻaoʻao no kekahi mau makahiki, ʻike ʻoe i kahi ʻōlelo maʻamau me ia, aʻo ʻoe i kāna mau maʻamau. ʻAe, a ʻo ka pipi ponoʻī e pane i ka ʻano a me ke ʻano o ka mea nona. Ke maʻi ka wahine hoʻokipa, hele mai ka pōpoki e mālama iā ia me ka ʻōhumu ʻana a moe pololei ma kahi ʻeha! Inā uē ka mea nona, ʻaʻole holo ka ʻīlio iā ia me kahi mea pāʻani i ka mākaukau, akā kau i kona poʻo ma luna o kona mau kuli a hōʻoluʻolu me ka nānā pono. A pehea e hiki ai i kekahi ke kānalua i ko lākou hiki ke hoʻomanawanui?

He mea kupanaha ka hoʻomaopopo like ʻana me ka holoholona. Akā, mai hana i kēia kuhi hewa. ʻO ka hapa nui o mākou e hoʻopuka i ko mākou mau manaʻo a me nā manaʻo i kā mākou mau holoholona. He mau ʻohana lākou no mākou, a hoʻokanaka mākou iā lākou, e kali ana i kahi pane "kanaka" i nā hanana like ʻole. ʻO ka mea pōʻino, i kekahi manawa hana ia i ka pōʻino o nā holoholona. No ka laʻana, inā manaʻo ka mea nona ua hana ka pōpoki i nā mea i loko o kāna mau kāmaʻa "ma waho o ka manaʻo", a hoʻoholo i ka hoʻopaʻi. A inā ʻaʻole makemake ka ʻīlio e hoʻopaʻa ʻia i ʻole e nalowale ka "hauʻoli o ka makuahine."

ʻO ka pōʻino a i ʻole ka pōmaikaʻi, ʻokoʻa ka ʻike ʻana o nā holoholona i ka honua ma mua o mākou. Loaʻa iā lākou kā lākou ʻōnaehana o ka ʻike ʻana i ka honua, kā lākou ʻano ponoʻī o ka noʻonoʻo, kā lākou mau ʻano hana. Akā ʻaʻole kēia manaʻo ʻaʻole lākou i manaʻo a ʻike ʻole. Hana ʻokoʻa wale lākou - a pono mākou e aʻo e ʻae.

Hoʻomanaʻo i ke kānāwai o ka nahele? ʻO kēlā me kēia kanaka nona iho! Lanakila ikaika loa! Inā ʻike ʻoe i ka pōʻino, e holo!

Pehea inā he mea lapuwale? He aha inā ʻaʻole ka manaʻo ponoʻī e kōkua i nā holoholona e ola a ulu, akā ʻo ke aloha kekahi i kekahi? ʻO ke aloha, kōkua, hui pū?

• 2011. Ke alakaʻi nei ke Kulanui o Chicago Medical Center i kahi noiʻi ʻē aʻe o nā ʻano hana o nā ʻiole. Hoʻokomo ʻia ʻelua ʻiole i loko o ka pahu hoʻokahi, akā hiki i kekahi ke neʻe manuahi, a paʻa kekahi i loko o ka paipu a ʻaʻole hiki ke neʻe. ʻAʻole hana ka ʻiole "noa" e like me ka mea maʻamau, akā aia ma lalo o ke koʻikoʻi: holo wikiwiki a puni ka hale, e holo mau ana i ka ʻiole paʻa. Ma hope o kekahi manawa, neʻe ka ʻiole mai ka panic i ka hana a hoʻāʻo e hoʻokuʻu i kāna "cellmate". Hoʻopau ka hoʻokolohua me ka ʻoiaʻiʻo ma hope o kekahi mau hoʻāʻo ikaika, lanakila ʻo ia.
• Ma ka nahelehele, i loko o nā elepani ʻelua, hōʻole kekahi e neʻe inā ʻaʻole hiki i kekahi ke neʻe a make paha. Ke kū nei kekahi ʻelepani olakino ma ka ʻaoʻao o kāna hoa pōʻino, e hahau ana iā ia me kona ʻōpala, e hoʻāʻo ana e kōkua iā ia e ala. ʻO ke aloha? Aia kekahi manaʻo. Manaʻo kekahi poʻe noiʻi he kumu hoʻohālike kēia o ka pilina alakaʻi. Inā make ke alakaʻi, ʻaʻole ʻike ka mea hahai i kahi e hele ai, ʻaʻole ʻo ke aloha ke kumu. Akā, pehea e wehewehe ai i kēia kūlana? I ka makahiki 2012, ua make kekahi ʻelepani pēpē 3 mahina, ʻo Lola, ma ka papa ʻaina hana ma ka Zoo Munich. Hāʻawi nā Zookeepers i ke pēpē i kona ʻohana i hiki iā lākou ke haʻi aku i ke aloha. Piʻi maila kēlā me kēia ʻelepani iā ​​Lola a hoʻopā iā ia me kona ʻeke. Ua paʻi ka makuahine i ka pēpē i ka lōʻihi loa. Hōʻike mau ʻia nā hiʻohiʻona e like me kēia ma ka nahele. Ua hōʻike hou ʻia kahi hana noiʻi nui a ka poʻe ʻepekema Pelekane ma 2005 i nā elepani, e like me nā kānaka, ʻike i ke kaumaha a kanikau i ka poʻe make.
• Ma Austria, ua mālama ʻia kahi noiʻi hoihoi ma ka Messerli Research Institute ma lalo o ke alakaʻi ʻana a Stanley Coren, i kēia manawa me nā ʻīlio. Ua pili ka haʻawina i 16 mau ʻīlio o nā ʻano like ʻole a me nā makahiki. Me ke kōkua o nā mea hana hou, ua hoʻouna ʻia nā hōʻailona hōʻailona i kēia mau ʻīlio mai ʻekolu kumu: nā kani mai nā ʻīlio ola, nā leo like i nā leo leo, a me nā hōʻailona i synthesized e ke kamepiula. Ua hōʻike like nā ʻīlio a pau: ʻaʻole lākou i nānā pono i nā hōʻailona kamepiula, akā ua hopohopo lākou i ko lākou lohe ʻana i nā hōʻailona mai ke kumu mua a me ka lua. Ke holo mālie nei nā ʻīlio a puni ka lumi, e palu ana i ko lākou mau lehelehe, e kūlou ana i lalo i ka papahele. Ua hoʻopaʻa nā sensor i ke koʻikoʻi koʻikoʻi i kēlā me kēia ʻīlio. ʻO ka mea e mahalo ai, i ka pau ʻana o ka hoʻouna ʻia ʻana o nā hōʻailona a ua mālie nā ʻīlio, ua hoʻomaka lākou, me he mea lā, e "hoʻohauʻoli" kekahi i kekahi: ʻoluʻolu lākou i ko lākou huelo, ʻānai i ko lākou mau waha i kekahi i kekahi, lick kekahi i kekahi, a komo i ka pāʻani. . He aha kēia inā ʻaʻole aloha?

Ua aʻo pū ʻia ka hiki o nā ʻīlio i ke aloha ma UK. Ua alakaʻi ʻo Custance lāua ʻo Meyer nā mea noiʻi gula i kahi hoʻokolohua. Ua hōʻiliʻili lākou i nā ʻīlio i hoʻomaʻamaʻa ʻole ʻia (ʻo ka hapa nui o nā mestizo) a hana i kekahi mau hanana e pili ana i nā mea nona kēia mau ʻīlio a me nā malihini. I ka wā o ke aʻo ʻana, ʻōlelo mālie, hoʻopaʻapaʻa, a hoʻomaka paha ka mea nona ka ʻīlio a me ka malihini. Pehea kou manaʻo i ka hana a nā ʻīlio?

Inā kamaʻilio a hoʻopaʻapaʻa paha nā kānaka ʻelua me ka mālie, hele mai ka hapa nui o nā ʻīlio i ko lākou haku a noho ma ko lākou wāwae. Akā, inā hoʻomaka ka malihini e uē, holo koke ka ʻīlio iā ia. A laila, haʻalele ka ʻīlio i kona haku a hele aku i kahi malihini āna i ʻike ai no ka manawa mua o kona ola, i mea e hoʻāʻo ai e hōʻoluʻolu iā ia. Ua kapa ʻia kēia "mau hoaaloha o ke kanaka" ...

Makemake ʻoe i nā hihia hou aʻe o ka empathy i ka nahele? Kūkulu nā Orangutans i "nā alahaka" ma waena o nā kumulāʻau no nā keiki a me nā ʻohana nāwaliwali hiki ʻole ke lele lōʻihi. Hāʻawi ka nalo i kona ola e pale i kona kolone. Hōʻailona ʻo thrushes i ka ʻohana e pili ana i ka neʻe ʻana o kahi manu ʻai - no laila e hōʻike ana iā lākou iho. Hoʻokuʻu nā Dolphins i ko lākou ʻeha i ka wai i hiki ai iā lākou ke hanu, ma mua o ka waiho ʻana iā lākou i ko lākou hopena. ʻAe, ke manaʻo nei ʻoe he kanaka wale nō ka empathy?

He manaʻo ko ka poʻe biologists ʻo ka altruism i ka nahelehele kekahi o nā levers o ka evolution. ʻO nā holoholona i manaʻo a hoʻomaopopo kekahi i kekahi, hiki ke hui a kōkua kekahi i kekahi, hāʻawi i ke ola ʻaʻole no kēlā me kēia kanaka, akā no kahi hui.

Hoʻohana ka poʻe ʻepekema i nā ʻano hana like ʻole e hoʻomaopopo i ka hiki ke noʻonoʻo o nā holoholona, ​​​​ko lākou ʻike i ka honua a puni lākou a me lākou iho. ʻO ka pilikia nui ma kēia kumuhana ka ʻike pilikino. Hoʻomaopopo anei nā holoholona i nā palena o ko lākou kino, ʻike lākou iā lākou iho? No ka pane ʻana i kēia nīnau, ua kūkulu ʻo Gordon Gallup psychologist holoholona i kahi "hōʻike aniani". He maʻalahi loa kona ʻano. Ua kau ʻia kahi hōʻailona maʻamau i ka holoholona, ​​a laila lawe ʻia i ke aniani. ʻO ka pahuhopu e ʻike inā e hoʻolohe ke kumuhana i kā lākou noʻonoʻo ponoʻī? E hoʻomaopopo anei ʻo ia i ka mea i loli? E hoʻāʻo anei ʻo ia e wehe i ka māka i mea e hoʻi ai i kona ʻano maʻamau?

Ua hana ʻia kēia haʻawina no kekahi mau makahiki. I kēia lā, ʻike mākou ʻaʻole ʻike wale ka poʻe iā lākou iho i ke aniani, akā ʻo nā elepani, nā iʻa, nā gorillas a me nā chimpanzees, a me kekahi mau manu. Akā ʻaʻole ʻike nā pōpoki, nā ʻīlio a me nā holoholona ʻē aʻe iā lākou iho. Akā, ʻo ia hoʻi, ʻaʻohe o lākou ʻike iā lākou iho? Pono paha ka noiʻi i kahi ala ʻē aʻe?

ʻOiaʻiʻo. Ua hana ʻia kahi hoʻokolohua e like me ka "Mirror" me nā ʻīlio. Akā ma kahi o ke aniani, ua hoʻohana nā kānaka ʻepekema i nā hue mimi. Ua hoʻokuʻu ʻia ka ʻīlio i loko o kahi lumi kahi i hōʻiliʻili ʻia ai kekahi mau "mea hoʻohālike" mai nā ʻīlio like ʻole a me ka ʻīlio hoʻāʻo. Ua honi ka ʻīlio no ka manawa lōʻihi i kēlā me kēia hue o ka mimi a haʻi, a hoʻomoe ma kāna iho no ke kekona a holo ma mua. ʻIke ʻia ua ʻike pū nā ʻīlio iā lākou iho - akā ʻaʻole ma o ke kiʻi ʻike i ke aniani a i ʻole ke kiʻi, akā ma o nā ʻala.

Inā ʻaʻole ʻike mākou i kekahi mea i kēia lā, ʻaʻole ia he manaʻo ʻaʻole ia. ʻAʻole i aʻo ʻia nā mīkini he nui. ʻAʻole mākou i hoʻomaopopo nui, ʻaʻole wale i ka physiology a me ka ʻano o nā holoholona, ​​akā i kā mākou iho. He ala lōʻihi a koʻikoʻi ka ʻepekema e hele ai, a pono mākou e hoʻokumu i kahi moʻomeheu e pili ana i nā kamaʻāina ʻē aʻe o ka honua, e aʻo e noho maluhia me lākou a ʻaʻole e hoʻohaʻahaʻa i ko lākou mau manaʻo. ʻAʻole koke e hiki mai nā ʻepekema hou e alakaʻi i nā haʻawina ʻoi aku ka nui, a e ʻike hou mākou e pili ana i nā kamaʻāina o ko kākou honua.

E noʻonoʻo wale: ua noho pū nā pōpoki a me nā ʻīlio me nā kānaka no nā tausani makahiki. ʻAe, ʻike lākou i ka honua me nā maka ʻokoʻa. ʻAʻole hiki iā lākou ke hoʻokomo iā lākou iho i ko mākou kāmaʻa. ʻAʻole lākou i ʻike pehea e hoʻomaopopo ai i kā mākou mau kauoha a i ʻole ke ʻano o nā huaʻōlelo me ka ʻole o ka hoʻonaʻauao a me ke aʻo ʻana. E ʻoiaʻiʻo kākou, ʻaʻole paha lākou e heluhelu i nā manaʻo… Akā naʻe, ʻaʻole kēia e pale iā lākou mai ka manaʻo maʻalahi iā mākou, 5 lā o ka pule, 24 mau hola o ka lā. Aia iā mākou kēia manawa!